Πίνακας περιεχομένων παρόντος τεύχους
Αλήθειες και όχι ...μισόλογα
Σύγχρονη Δουλεία
Πολύς λόγος γίνεται τελευταία –ιδιαίτερα στο εξωτερικό– για την 200ή επαίτιο της κατάργησης του δουλεμπορίου από τη Μεγάλη Βρετανία και μάλιστα με τη συμβολή του William Wilberforce. Όμως, αν και πέρασαν τόσα χρόνια από τότε, η δουλεία όχι μόνο δεν καταργήθηκε στον κόσμο μας αλλά σήμερα "ζει και βασιλεύει" με άλλες –πιο σύγχρονες– μορφές. Θέλοντας λοιπόν να είμαστε «πιο κοντά στη ζωή», όπως είναι και το σύνθημα αυτού του περιοδικού, αναδημοσιεύουμε στη συνέχεια άρθρο του κ. Αντ. Μάρκου, από το περιοδικό «Νεανική Φλόγα» (Ιαν.-Μαρτ. 2007, σελ. 100-104), που τόσο αντικειμενικά παρουσιάζει τη σημερινή πραγματικότητα και την συμμετοχή και συνενοχή όλων μας σ' αυτή τη σκοτεινή πλευρά της ιστορίας. (Οι υπογραμμίσεις του «Τ»).
Ενα από τα πλέον σημαντικά κηρύγματα του Χριστιανισμού, είναι εκείνο που άφορα την ισότητα των ανθρώπων. Οι άνθρωποι είναι ίσοι ενώπιον του Θεού. Ο Χριστός στην Κυριακή Προσευχή δίνει την δυνατότητα σε όλους τους ανθρώπους να απευθυνθούν στον Θεό ως τέκνα προς πατέρα «Πάτερ ημών–Πατέρα μας». Από την ομολογία-θέση αυτή, προκύπτει η αδελφότητα των ανθρώπων μέσα στην Εκκλησία, της Οποίας τα μέλη είναι «αδελφοί εν Χριστώ». Το τελευταίο επεκτεινόμενο στην Χριστιανική κοινωνία-πολιτεία, θέτει σε εφαρμογή την ισονομία και ισοπολιτεία των ανθρώπων-πολιτών απέναντι στην εξουσία –οργανωμένη κοινωνία– πολιτεία.Ο Απόστολος Παύλος στην προς Γαλατάς Επιστολή του, είναι εξαιρετικά ριζοσπαστικός για την εποχή του. «Δεν υπάρχει Ιουδαίος ούτε Έλληνας –γράφει– δεν υπάρχει δούλος ούτε ελεύθερος, δεν υπάρχει αρσενικό ή θηλυκό διότι όλοι είσθε ένας άνθρωπος εν Χριστώ Ιησού». Όμως η εποχή του είναι η Ρωμαϊκή κοινωνία η οποία –όπως προγενέστερα απ' αυτήν η αρχαία Ελληνική, η Αιγυπτιακή και οι λοιπές κοινωνίες-πολιτισμοί της προχριστιανικής εποχής και ταυτόχρονα μ' αυτήν η Περσική κοινωνία, η κυρίως αντίπαλος αυτοκρατορία της Ρωμαϊκής– είχε θεσμοθετημένη την δουλεία. Για την Ρωμαϊκή κοινωνία ήταν νόμος και βασικό χαρακτηριστικό συστατικό της δομής της. Χωρίς τους δούλους το Ρωμαϊκό σύστημα καταρρέει, εφόσον και οι πόλεμοι γίνονται με κύριο σκοπό την αρπαγή ειδών (λαφύρων) και ανθρώπων (δούλων). «Έτσι η Ρωμαϊκή κοινωνία, παρά τον σταδιακό εκχριστιανισμό της, αδυνατεί να δεχθεί το συγκεκριμένο σημείο της Χριστιανικής διδασκαλίας.» Ίσως γι' αυτό ο απ. Παύλος διατυπώνει μία μετριοπαθέστερη θέση σε άλλη Επιστολή του, όπου εντέλλεται στους Χριστιανούς δούλους να υπακούουν στους Χριστιανούς κυρίους τους! Ακόμη στην περίπτωση του μαθητή του Ονήσιμου, ο οποίος ήταν δούλος του επίσης μαθητή του Φιλήμονα και είχε δραπετεύσει, στέλνει τον Ονήσιμο πίσω στον Φιλήμονα μαζί με την ομώνυμη προσωπική Επιστολή του (50-55 μ.Χ.), με την παράκληση να δεχθεί ο Φιλήμων τον Ονήσιμο ως αδελφό Χριστιανό.
Η δουλεία ως νομοθετημένος θεσμός συνέχισε να υφίσταται τόσο στην 'Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία–Βυζαντινή, όσο και στην Δυτική και στα βαρβαρικά κράτη που την διαδέχθηκαν κατά τον 5ο μ.Χ. αι. Ακόμη, νεότερα Ορθόδοξα κράτη της Ανατολής (λ.χ. η Ρωσία, από τον 10ο αι. μ.Χ.), διατήρησαν την δουλεία (και ως δουλοπαροικία). Η πραγματικότητα αυτή ασφαλώς αποτελεί μελανή σελίδα στην Ιστορία κοινωνιών που ήθελαν να ονομάζονται Χριστιανικές.
Ο Ιερός Χρυσόστομος, ένας εκκλησιαστικός Πατέρας που έγραψε πολλά κατά της κοινωνικής αδικίας, γράφει τα ακόλουθα σχετικά με την κατάσταση των πτωχών της εποχής του, κυρίως γεωργών: «Αν δει κανείς πώς οι "δυνατοί" (Σ.Σ. εννοεί τους γαιοκτήμονες), εκμεταλλεύονται τους πολύπαθους αγρότες ότι ούτε οι βάρβαροι δεν συγκρίνονται μαζί τους σε σκληρότητα... Τους δυστυχείς αυτούς τους θεωρούν γαϊδάρους και μουλάρια, για να μην πω πέτρες, αφού δεν τους επιτρέπουν ούτε στιγμή να ξεκουραστούν από τον ασταμάτητο μόχθο... Αναλογίζονται με τρόμο τις ταλαιπωρίες που θα υποστούν από τους ανηλεείς φοροεισπράκτορες... βάζουν ενέχυρο όχι μόνο τους χιτώνες τους και τα φορέματα των γυναικών τους, άλλα και τα ίδια τους τα αλέτρια».
Άλλος Εκκλησιαστικός Πατέρας, ο άγ. Ιερώνυμος, γράφει τονίζοντας την απόκλιση των Χριστιανών των ημερών του από βασικές θέσεις πίστεως του Χριστιανισμού, όπως εκείνες της αγάπης προς τον πλησίον και της φιλανθρωπίας, της ολιγάρκειας και της απλότητος. «Οι τοίχοι, οι οροφές και οι κίονες των Ναών μας αστράφτουν από το χρυσάφι, ενώ καθημερινά ο Χριστός ξαναπεθαίνει στο πεζούλι μας με την μορφή ενός πεινασμένου, ενός πτωχού κι ενός κατατρεγμένου»!
Αν τα περιγραφόμενα εδώ ίσχυαν για τους πτωχούς, πλην ελευθέρους πολίτες της κραταιάς Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, μπορούμε να φαντασθούμε τι ίσχυε για τους δούλους της ιδίας περιόδου;
Η δουλεία ως θεσμός καταργήθηκε τελικά, σταδιακά, σε αρκετές αλλά όχι όλες τις χώρες του κόσμου, με την πνευματική ανάπτυξη των κοινωνιών και μετά από μεγάλους και αιματηρούς αγώνες, άλλοτε επιτυχείς (λ.χ. ο Αμερικανικός Εμφύλιος Πόλεμος Βορείων και Νοτίων) και άλλοτε ατυχείς (λ.χ. η εξέγερση των δούλων υπό τον Σπάρτακο στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι συνεχείς εξεγέρσεις των δουλοπάροικων στην Ρωσία και την Δυτ. Ευρώπη, η αιματηρή εξέγερση των κολίγων της Θεσσαλίας στο Κιλελέρ, κ.α.). Η δουλεία ως σύστημα όμως συνεχίζει να υπάρχει και στις ημέρες μας, παρά τις διακηρύξεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σκοπός του παρόντος άρθρου είναι η επισήμανση των σημερινών μορφών δουλείας και η κριτική κάτω από το φως της Χριστιανικής Πίστεως, ενός φωτός που ατυχώς δεν φωτίζει όλες τις "γωνίες" των συγχρόνων κοινωνιών.
Σε κάποιες χώρες του λεγομένου Τρίτου Κόσμου, η δουλεία συνεχίζει να υφίσταται και θεσμικά, σαν μία απόλυτα νόμιμη κατάσταση. Κατά καιρούς στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης φθάνουν ειδήσεις για αρπαγές χωρικών σε χώρες της Υποσαχάριας Αφρικής, χωρικών που χρησιμοποιούνται σαν δούλοι στα κτήματα ή τις επιχειρήσεις κάποιων γαιοκτημόνων ή πλουσίων.
Ο θεσμός τού Χαρεμιού εξακολουθεί να ισχύει σε κάποιες μουσουλμανικές χώρες, παρά την απαγόρευση του Κορανίου και του Ισλαμικού Ιερού Νόμου για αγοραπωλησία ανθρώπων (βλ. σχετικά Γ. Μουστάκη, «Οι πέντε μεγάλες Θρησκείες του κόσμου», σελ. 300). Στα χαρέμια αυτά υπάρχουν οδαλίσκες σε κατάσταση δουλείας. Κάποιες από τις γυναίκες αυτές έχουν απαχθεί, άλλες έχουν παραδοθεί με την θέλησή τους (για να εξασφαλίσουν την ζωή τους), ενώ άλλες έχουν πωληθεί από τις οικογένειες τους (αφενός μεν για να εξασφαλισθεί η ζωή της γυναίκας, αφετέρου δε για να συντηρηθεί η οικογένεια!).
Δύο ιδιαίτερα διαδεδομένες μορφές παράνομης, αλλά υπαρκτής, σημερινής δουλείας αφορούν την πορνεία και την "παράνομη" εργασία. Η κοινωνική και οικονομική εξαθλίωση των μαζών σε χώρες της Άπω Ανατολής, αναγκάζουν τους γονείς να εκπορνεύουν τα παιδιά τους (κορίτσια, αλλά και αγόρια), για να εξασφαλίσουν την επιβίωση των οικογενειών τους. Έχει χαρακτηριστικά ειπωθεί ότι ο Ευρωπαίος κάνει με 20 δολάρια στην Ταϊλάνδη, αυτό που στην πατρίδα του θα του στοίχιζε 20 χρόνια φυλακή! (Παιδεραστία-Παιδοφιλία).
Μετά την κατάρρευση του Ανατολικού Συνασπισμού, χιλιάδες γυναίκες πρ. Ανατολικών χωρών βρέθηκαν στην Δυτ. Ευρώπη (και στην Ελλάδα), προσφέροντας "εργασία" σε ένα ευρύτατο κύκλωμα πορνείας το οποίο λειτουργεί κάτω από πολλές και διάφορες - διαφορετικές ετικέτες (γραφεία μοντέλων, κέντρα μασάζ, μπαρ, κ.ά.). Η είσοδός τους στις χώρες υποδοχής είναι πάντα παράνομη και η προσφορά της "εργασίας" τους είναι σε κατάσταση δουλείας (με κατακράτηση ταυτοτήτων και διαβατηρίων όπου υπάρχουν). Το κύκλωμα αυτό της πορνείας συντηρείται από την ανηθικότητα των ανδρών και τροφοδοτείται από σύγχρονους δουλεμπόρους ("έμπορους λευκής [και όχι μόνο] σαρκός").
Στον τομέα της "παράνομης" εργασίας, τα πράγματα είναι περισσότερο σοβαρά. Το σύγχρονο δουλεμπόριο που αφορά την εργασία, τροφοδοτείται από την ανάγκη των ανεπτυγμένων χωρών να διατηρήσουν –κατά τις επιταγές της παγκοσμιοποιημένης ελεύθερης οικονομίας– παραγωγή χαμηλού κόστους, ώστε να υπάρχουν φθηνά είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, ενδύματα, κ.ά.) και ο πληθωρισμός να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα. «Αφού λοιπόν οι μισθοί είναι υψηλοί –γράφει ο αναλυτής Ιω. Δημητρόπουλος– χρειάζονται αυτοί που θα εργάζονται με μισθούς πείνας, για να μην ανεβαίνει η τιμή των προϊόντων. Αντί λοιπόν να τους ονομάζουν (οι Κυβερνήσεις και οι κοινωνίες) δούλους, τους ονομάζουν "λαθρομετανάστες" ή "εργατικό δυναμικό στις αναπτυσσόμενες χώρες" κι έτσι αποφεύγονται τα νομικά και ηθικά διλήμματα» (Περιοδικό «Ορθόδοξη Μαρτυρία» Λευκωσίας, φ. 81, 2007 σελ. 8).
Για να φθάσουν όμως τα κύματα των λαθρομεταναστών στις ανεπτυγμένες χώρες –στην πραγματικότητα πρόκειται για μία μετακίνηση των λαών– πρέπει να δημιουργηθούν στις χώρες τους συνθήκες τέτοιες ώστε να φύγουν οι άνθρωποι. Και δημιουργούνται οι συνθήκες αυτές με την ενθάρρυνση των εμφυλίων πολέμων, τις εισβολές σε άλλες χώρες και την κοινωνική-οικονομική ανισότητα μεταξύ ανεπτυγμένων και αναπτυσσομένων χωρών και αντιστοίχως μεταξύ των χωρών του Δυτικού Κόσμου και του πρ. Ανατολικού Συνασπισμού. Αποτέλεσμα τα κύματα των οικονομικών μεταναστών που κατακλύζουν με κάθε μέσο τον Δυτικό κόσμο, με ελπίδα και επιδίωξη για μία καλύτερη ζωή.
Τραγική ασφαλώς είναι η κατάσταση και όσων μένουν στις χώρες τους. Λ.χ. σύμφωνα με στοιχεία της Γιούνισεφ (της υπηρεσίας του ΟΗΕ για τα παιδιά), περίπου 100 εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο ζουν σε κατάσταση δουλείας, επειδή τα παιδικά τους χέρια είναι απαραίτητα για κάποιες συγκεκριμένες εργασίες (λ.χ. στην Ινδία για την κατασκευή χαλιών με πολύ μικρούς κόμπους, χαλιών που θα πωληθούν στις Δυτικές αγορές και θα επιδεικνύονται κομπαστικά από νεόπλουτες ή ξιπασμένες "κυρίες", πιθανώς και Χριστιανικών πεποιθήσεων).
Οι οικονομικοί μετανάστες συνήθως εργάζονται με "μεροκάματα πείνας", ανασφάλιστοι, χωρίς ωράριο εργασίας, πραγματικοί δούλοι μιας ανάλγητης εργοδοσίας (η οποία απαραίτητα δεν είναι κάποια μεγάλη επιχείρηση, σπανίως κάποια μεγάλη επιχείρηση απασχολεί παράνομους εργάτες, συνήθως η εργοδοσία είναι ένας απλός ιδιώτης) και μιας πολιτικής σκοπιμότητος (αναλύθηκε προηγουμένως).
Στην Ελλάδα, ισχύει ένας πρόσθετος λόγος συντηρήσεως της "παράνομης" εργασίας. Κυρίως μετά την μεταπολίτευση του 1974, η άνοδος του βιοτικού επιπέδου της χώρας δημιούργησε μία κατάσταση νεο-Συβαριτισμού, τον ανθρώπινο τύπο του καλοπερασάκια Νεοέλληνα. «Έτσι σταδιακά ο Νεοέλληνας αρνήθηκε στον εαυτό του κάποια "κατώτερα" επαγγέλματα και κυρίως κάποιες υποχρεώσεις του προς την κοινωνία, αλλά και την οικογένεια. Την άρνηση αυτή του Νεοέλληνα έρχεται αναγκαστικά να καλύψει το φτηνό εργατικό δυναμικό των οικονομικών μεταναστών, οι σύγχρονοι δούλοι της οικοδομής, της δημόσιας καθαριότητας, των κατωτέρων νοσηλευτικών υπηρεσιών. Την άρνηση του Νεοέλληνα να γηροκομήσει τους γέροντες και στις περισσότερες περιπτώσεις ασθενείς γονείς του, έρχεται να καλύψει η μισθωμένη εργασία της αλλοδαπής οικιακής βοηθού, αποκλειστικής νοσοκόμου κ.λπ.
Είναι τυχαίο το γεγονός, ότι η πλειοψηφία των οικιακών βοηθών προέρχεται από Ασιατικές χώρες, όσοι περιποιούνται γέροντες είναι Βουλγαρικής ή Ρουμανικής καταγωγής και όσοι εργάζονται στα αγροκτήματα του Ωρωπού και του Μαραθώνα και τα πτηνοτροφεία των Μεγάρων προέρχονται κυρίως από το Πακιστάν;
Είναι ψευδές, ότι "ξένα χέρια" μαζεύουν τις ελιές στην Κρήτη, τα πορτοκάλια στο Αργός, την σταφίδα στην Κόρινθο και βόσκουν τα κοπάδια των Ελλήνων κτηνοτρόφων;
Κάτω από ποιες συνθήκες ζουν και εργάζονται όλοι αυτοί στην χώρα μας, ενδεικτικά μπορεί να σηματοδοτήσει η απόφαση κάποιου Κοινοτάρχη της Πιερίας –δεν απέχει πολύ χρονικά– να κλειδώνονται σε μία αποθήκη όλοι οι ξένοι εργάτες-εργαζόμενοι μόλις νύχτωνε!!!Το ερώτημα που εύκολα προκύπτει μετά τα προηγούμενα είναι τούτο: Μετά από 2007 χρόνια Χριστιανικής Ιστορίας είναι αυτά δείγματα Χριστιανικών κοινωνιών, διαμορφωμένων εν Χριστώ προσωπικοτήτων και εφαρμογής του Παύλειου κηρύγματος περί ισότητος των ανθρώπων στην ατομική και κοινωνική ζωή; |
